Ahmet Arıtürk’ün TRT GAP Radyosunda Siirt İle İlgili Canlı Yayın Söyleşisi-3-

Bir önceki söyleşimizde Cumhuriyetin 100 yılında Siirt’te yaşanan önemli olayları dillendirmeğe başlamışken, süre bittiği için anlatacaklarımız yarıda kalmıştı. Bu günkü söyleşimizde aynı konuya devam edeceğiz.

Cumhuriyetli yıllarda Siirt’te gerçekleştirilen önemli hizmetlerden biri de 1934 yılında HALKEVİNİN açılması olmuştur. Bu sayede Siirtliler ta o yıllarda açılan kurslarla türlü enstrümanları çalmayı öğrenmiş, şehir bandosu kurulmuş, konferanslar düzenlenmiş, sinema makinası kurularak zaman-zaman filmeler oynatılmış, açılan kurslarda çeşitli etkinlikler gerçekleştirilmiştir.

Siirt’te, yine Cumhuriyetin ilk yıllarında kurulan SİİRT MATBAASINDA 7 Ağustos 1937’de ilk defa (SİİRT) adı altında bir GAZETE yayımlanmağa başlanmıştır. Merhum Mehmet Emin Kılıççıoğlu’nun kurucusu olduğu 88 yıldan beri aralıksız olarak yayımını sürdüren, şimdilerde imtiyaz sahipliğini yürüttüğüm SİİRT GAZETESİ bugün için Türkiye’de yayımını sürdüren en eski on gazete arasındadır.

1940’lı yıllara gelindiğinde Maden Teknik Enstitüsü tarafından o yıllarda Siirt’in sınırları içinde olan Raman Bölgesinde petrol bulunmuş ve kurulan rafineri sayesinde adı İLUH olan 700 nüfuslu bir köy, bugün 700 bin nüfuslu BATMAN olarak Güneydoğu’nun en büyük illerinden biri konumuna gelmiştir.

Cumhuriyetle birlikte Türkiye genelinde başlatılan demiryolu çalışmalarından Siirt de nasibini almış, 1944 yılında Kurtalan ilçesine kadar çekilen tren hattı, maalesef, o yıllarda yaşanan 2. Dünya savaşının etkisiyle ekonomik yönden demiryolu çalışmalarına ara verildiği için Siirt merkez ilçeye ve ötesine uzatılamamıştır. KURTALAN EKSPRESİ filmlere, şarkılara konu olmuştur.

Yine, Cumhuriyetin ilk yıllarında Siirt yöresi maalesef eşkıyalarla da nam salmıştır. Bışare Çeto, Cemilo Çeto, Aliye Rammo, Osmane Gevro, Koçero, Aliko, Şerifo, Hamido, Hakimo, Imaro, Samedo, Tilki Selim, Mahmut Yolbir ve bunların yanında yer alan ayak takımı eşkıyalar.

Ancak, burada bir parantez açmak gerekirse, asıl adı MEHMET KİLİT olan ve (KOÇERO) namıyla ünlenen, sözde eşkıyanın KÖROĞLU, DADALOĞLU gibi halk tarafından efsaneleştirilen ve sevilen biri olduğunu anımsatmakta yarar var. Koçero’nun, kendi kan davalılarından başka kimseyi öldürmediği, fakir köylülere maddi yardımlarda bulunduğu ve hep mazlumlardan yana tavır takındığı anlatılır. KOÇERO’NUN hayatta olduğu ve adının efsaneleştiği yıllarda (KOÇERO DESTANI) adı altında bir şiir yazmış, bu yüzden (EŞKIYAYI ÖVMEK) gerekçesiyle savcılık tarafından ifadem alınmıştı.

Ancak, Türkiye tarihini yakından ilgilendiren ve 15 Ağustos 1984’te PKK tarafından gece saatlerinde Siirt’in Eruh ve Hakkâri’nin Şemdinli ilçelerinin PKK’lı teröristler tarafından basılmasından sonra İlimizde ve Bölgemizde eşkıyalık adeta bıçakla kesilmiş gibi son buldu. Öyle anlaşılıyor ki, eşkıyalar artık terör örgütü içinde yer almaktadırlar.

Eruh baskınını yapan ekibin başında Mahsum Korkmaz adındaki teröristin yer aldığı, Hakkari Şemdinli’ye saldıran grubun liderliğini ise Abdullah Ekinci’nin yaptıkları bilahare açıklanmıştı. Eruh baskını sırasında İlçe Jandarma Komutanlığında görev yapan Erzincanlı Jandarma Onbaşı Süleyman Aydın, PKK’lı teröristlerce şehit edilen ilk kahramandır. Bilahare, Şehit Süleyman Aydın adına Eruh’ta bir saat kulesi yapılmış ve ilçenin en büyük caddesine adı verilmiştir.

Türkiye açısından da önemli bir başka olay, 1997 yılında İstanbul Belediye Başkanı olduğu sırada Siirt’e gelen Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın düzenlediği mitingde Ziya Gökalp’e ait okuduğu bir şiir yüzünden hakkında açılan soruşturma sonucu belediye başkanlığından düşürülerek mahkûm olmasıdır. Ancak, bu olay gerçekte Sayın Erdoğan’a belki de Cumhurbaşkanı olmasının yolunu açmıştır.

Yine Sayın Erdoğan, AKP Genel Başkanı olduğu halde siyasi yasaklı olduğu için 3 Kasım 2002 genel seçimlerine katılamamışken, o yılların CHP Genel Başkanı Merhum Deniz Baykal ile anlaşmaları sonucu meclis kararıyla yasağı kaldırılınca ve YSK 2 Aralık 2002 tarihinde, Siirt’teki seçim sonuçlarını iptal ederek seçimin yenilenmesine karar verince, 3 Mart 2003’te yapılan yenileme seçiminde Sayın Erdoğan, Siirt’ten Milletvekili adayı olmuş, “YİĞİT DÜŞTÜĞÜ YERDEN KALKAR” sloganıyla Siirtliler Sayın Erdoğan’ı yüzde 85 oy oranıyla seçerek listesindeki diğer iki adayla birlikte meclise göndermişlerdir.

O dönemde Başbakan olan Sayın Abdullah Gül, Başbakanlıktan istifa ederek, Erdoğan’ın Başbakan olmasının yolunu açmış, Sayın Erdoğan, 14 Mart 2003’te 59. Türkiye Cumhuriyet Hükümeti’ni kurmuştur. Böylece, Cumhuriyet tarihinde bir Siirt Milletvekili Başbakan olmuştur. “Her güçlü erkeğin arkasında, güçlü bir kadın vardır” deyiminde olduğu gibi Sayın Erdoğan’ın arkasındaki güçlü kadının da SİİRTLİ Emine Hanımefendi olduğunu anımsatalım. Şunu da antrparantez belirteyim, DEM Parti Eş Genel Başkanı Sayın Tuncer Bakırhan 13 Mart 2023 genel seçimlerinde Siirt Milletvekili olarak meclise girmiştir. Daha önce de 2014-2016 yılları arasında Siirt Belediye Başkanı olarak görev yapmıştı. Yani an itibarıyla bir Siirt Milletvekili DEM Partinin eş başkanı durumundadır.

İlimiz açısından önemli bir diğer konu da Türkiye genelinde üniversitesi olmayan bütün illerde üniversiteler kurulması kapsamında 29 Mayıs 2007 tarihi itibariyle Siirt Üniversitesinin kurulması olmuştur.

Bugün için öğrenci sayısı 20 binlere ulaşan bu üniversiteye bağlı 10 Fakülte, 5 Meslek Yüksekokulu, 4 Enstitü, 3 Yüksekokul 11 Araştırma Merkezi bulunmaktadır.

Bu arada, Türkiye genelinde yaşanan ancak, Siirt’te daha da etkili olan 15 Temmuz 2016 darbe teşebbüsünü unutmamak lazım. O gün, Eruh’taki komando birliği merkeze kaydırılmış ve Valilik binasını ablukaya almıştı. Neyse ki, darbe teşebbüsü bastırıldı. O yılların Siirt Valisi Sayın Mustafa Tutulmaz’ı derdest etmek isteyenler, yakalanarak derdest edildiler.

100 yıllık Cumhuriyet tarihinde Siirt’te gerçekleşen önemli olaylar arasında futbolun da önemli bir yeri vardır. Geçmişte çok sayıda futbol takımının bulunduğu Siirt’te Botan Spor, Gençlik spor, Akınspor, Siirt YSE Spor gibi önemli takımlar sahalarda fırtınalar gibi esmişlerdir. Ancak, 1970 yılında Siirt’te, Adana Mensucatspor ile yapılan karşılaşmada çıkan olaylar sonucu 3 Siirtli genç güvenlik güçleri tarafından açılan ateşler sonucu “KİMVURDU”YA gittiler.

Türkiye futbol tarihinde yine ilk defa ve 1 yıllığına da olsa bir Siirt takımı (Siirt Jet-Pa Spor) birinci lige çıktı. Siirt Köy Hizmetleri Spor, Fadıl Akgündüz’ün sahibi olduğu Jet-PA ile sponsorluk anlaşması yaparak SİİRT JET-PA SPOR adıyla 1999-2000 sezonunda 1. Lig’e (bugünkü deyimiyle Süper Lige) yükselmişti. Ancak, bu da sadece 1 yıllığına oldu. Mali destek kesilince Siirt Spor maalesef bugün üçüncü ligde bile yer edinemiyor.

Yine Siirt, tarihinin en büyük operasyonunu 1990 yılında yaşadı. 2 ilçesi (Batman ve Şırnak) il yapılırken Kozluk, Sason, Beşiri, Güçlükonak ve 200’ün üzerinde köyleri de yeni kurulan illere bağlandı. Siirt’e de teselli ikramiyesi kabilinden belde konumunda olan Tillo, ilçe statüsüne kavuşturuldu.

Evet, 16 Mayıs 1990 tarih ve 3647 sayılı kanunla Batman ve Şırnak’a il statüsü verilmiş, bu operasyonla Siirt, topraklarının yarısına yakınını kaybetmişti.

İşte, Cumhuriyet tarihinde Siirt’in 100 yıllık serüveni…

Konuşmamı Koçero hayattayken yazdığım (KOÇERO DESTANI)’ndan bir bölüm okuyarak noktalamak istiyorum:

ŞU YAKINDAN GEÇEN KOÇERO İDİ

GAMMAZI BIRAKMAZ ÖLDÜRÜR İDİ

EPEY ZAMANDANDIR PUSUDA İDİ

DUYUN ARKADAŞLAR KOÇERO GELDİ

ŞERİFOYU DAĞLI ALİKO VURDU

HABERİ İŞİTTİ DAĞLARIN KURDU

ŞERİFOSU İÇİN ALOYU VURDU

İŞTE ARKADAŞLAR KOÇERO GELDİ

KAYABAĞLARINDA ÇEMBERİ YARDI

AYNBARRAN KÖYÜNDEN SIR OLDU KAÇTI