Nöbetçi Eczaneler
İlk Türk Astronot Alper Gezeravcı Siirt’teyken, uzay ile ilgili gelişmeler konusunda bir nostalji yapmak istedim. İçinde bulunduğumuz çağa Bilim ve Teknoloji Çağı veya Uzay çağı da denilmektedir. Uzay Çağı Sovyetler Birliği tarafından 1957 yılında fırlatılan Sputnik 1 uydusunun yapımı ve yörüngeye fırlatılmasıyla başlamıştır. İnsanoğlunun uzayın derinliklerini keşfetme macerası SSCB’nin “Sputnik 1” yapay uydusunu fırlatılmasından itibaren, Güneş Sistemi ve uzay detaylıca incelenirken, o tarihten bu yana binlerce gezegen ve yıldız keşfedilmiştir..
Vostok Programı adıyla SSCB’den roketle kapsülün içindeki Rus kozmonot Yuri Gagarin’in 12 Nisan 1961 tarihinde tur atmasıyla ilk insanın uzay yolculuğu da başlamış oldu. İnsansız yolculuklara diğer gök cisimlerine gönderilen araştırma robotları veya Dünya yörüngesine gönderilen iletişim uyduları örnek olarak gösterilebilir.
Uzaya çıkan ilk astronot Yuri Alekseyeviç Gagarin Sovyetler Birliği pilotu ve kozmonotudur. Yuri Gagarin 12 Nisan 1961’de Vostok uzay aracıyla uzaya çıkarak Dünya yörüngesinde ilk tur atan astronot olmuştur.
Mayıs 1961’de ABD’li Alan Shepard, Freedom 7 Mercury kapsülünü 15 dakikalık bir alt yörünge uçuşunda hiçbir iletişim sorunu yaşamadan uçurdu. ABD’den uzaya çıkan ilk kişi, dünyada ise ikinci kişi oldu.
İlk insanlı Ay uçuşu Apollo 7 ile 1968 yılında yapıldı. Ay’a insanlı ilk iniş ise Apollo 11 göreviyle 1969’da gerçekleştirildi. Ay’a ulaşan son insanlı uzay görevi ise 1972 yılında gerçekleştirilen Apollo 17 oldu.
Apollo 11, Ay yüzeyine yapılan insanlı ilk uzay uçuşudur. Amerika Birleşik Devletleri‘nin bu uzay uçuşunda astronotlar Neil Armstrong ve Buzz Aldrin 20 Temmuz 1969 günü saat 20.18’de (EEZ) Ay yüzeyine iniş yapan ilk insanlar oldu.
Neil Armstrong Ay’da ilk yürüyen, insan olurken, Ayda yürüyen 2. İnsan ise Buzz Aldrin’dir.
İlk uzay yiyeceklerinin, diş macunu gibi tüplerde paketlenmiş yumuşak yiyecekler olduğu belirtilmekte. John Glenn, 1962’de uzayda yemek yiyen ilk ABD’li astronot oldu. Mercury görevi sırasında alüminyum bir tüpten elma püresi yedi. Yemeği ağzına sıkmak zorundaydı.
Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi’nin (NASA) Perseverance adlı keşif aracı 7 ay süren 480 milyon kilometrelik yolculuğun ardından Mars’a inen ilk araç oldu.
Neil ilk kez Ay’a ayak bastığında, artık meşhur olan şu cümleyi söylemişti: “Bu, insan için küçük bir adım, insanlık için büyük bir sıçrama.”
15 Şubat 2012’de uzayda nasıl ibadet ettiğini seyircilerle paylaşan Astronot Dr. Sheikh Muszaphar Shukor: “Orada 45 dakikada bir güneş doğuyor ve yine 45 dakikada bir güneş batıyor. Bu durumda normalde günde 80 kere namaz kılmam gerekirdi, demişti.
Neil Armstrong, uzay aracında uyurken ya da Ay’a ayak bastıktan sonra derinlerden gelen bir ses duyar; fakat, buna bir anlam veremez. Bu durumdan kimseye de bahsetmez. Görevi tamamlayıp Dünya’ya döndükten sonra televizyonda belgesel izlerken TV’de ezan sesini duyar ve bu sesin Ay’da duyduğu ses olduğunu anlar.
Türkiye’nin İlk Astronotu Alper Gezeravcı ile İlgili, medyada “Aslında astronot diyemeyiz, turist olarak gidiyor” iddiaları yer almıştı.
Ay’a ulaşan toplam insan sayısı 24 iken, bunlardan 12’si Ay’ın yüzeyine indi. İlk insanlı Ay görevi olan Apollo 7 uçuşu 1968 yılında yapıldı. Ay’a insanlı ilk iniş ise Apollo 11 göreviyle 1969’da gerçekleştirildi. Ay’a ulaşan son insanlı uzay görevi ise 1972 yılında gerçekleştirilen Apollo 17 oldu.
Aleksey Arhipoviç Leonov, Sovyet kozmonot ve uzayda yürüyen ilk insandır. Leonov, uzay yürüyüşünü 18 Mart 1965’te Voskhod 2 uçuşunda yaptı. Yaklaşık 12 dakika süren yürüyüş sırasında uzay aracından 15 metre kadar uzaklaştı.
Günümüzde uzay araştırmaları, bilimsel keşifler yapmak, insanların hayatlarını kolaylaştıracak ve gezegenimizi koruyacak yeni teknolojiler geliştirmek, kritik teknolojiler için ham madde ihtiyacını karşılamak, gelecek nesillere ilham kaynağı olmak gibi yeni amaçlara hizmet ediyor.
Hava Pilot Yarbay Alper Gezeravcı, 2012’de İzmir Askeri Casusluk FETÖ Kumpas davasıyla Türk Silahlı Kuvvetlerinden ihraç edilmiş 2020’de aklanarak göreve geri dönmüştür. Uzay’a gidişinin Türkiye’ye maliyetinin 70 milyon dolar olduğu söyleniyor.
Bir anekdot olarak anımsatayım. İlk Rus astronotun “bu kadar yükseklere çıktım, ALLAH’I görmedim” dediği, ABD’li astronotun, “Uzayda, ALLAH’IN AZAMETİNE ŞAHİT OLDUM” demiş olduğu, Türk Astronot Gezeravcı’nın, uzayda namaz kıldığı söylentiler arasında.
Türkiye’de Türk Dil Kurumu tarafından 2005 yılında “Astronot” sözcüğü için Türkçe karşılık olarak “gökmen” ve “uçman” sözcükleri önerilmiş bulunuyor. 2021 yılında ise Türkiye Uzay Ajansı başkanı Serdar Hüseyin Yıldırım Özbekçede “astronot, uçurcu” anlamında bulunan Arapça-Farsça kökenli “fezagir” sözcüğünün kullanılmasını önermiş.
Bu arada, “gökyüzünün yollarını, Tillo sokaklarından daha iyi biliyorum” diyen İbrahim Hakkı Hazretleri’ni de analım. Manevi bakış açısı içinde olur mu, olur.
İnsanlar ilk aya çıktıklarında SİİRT GAZETESİNDE taşlama babında şöyle bir dörtlük yazdığımı anımsıyorum:
İNSANLAR ÇIKTI AY’A,
YİNE BİZ KALDIK YAYA
AFERİN AMERİKA,
AFERİNLER RUSYA’YA!
TAŞLAMA
BAYRAM GİBİ KUTLAMAK
GEREKLİDİR NEVRUZ’U
BİRLİK, BERABERLİĞE
VESİLE OLMALI BU
“NEVRUZ” DENİNCE NEDEN
ÜRPERMEDE İÇİMİZ
ÇÜNKÜ ŞİRAZESİNDEN
ÇIKARDIK NEVRUZ’U BİZ
BAHAR BAYRAMI İSE
KIRMAK VE DÖKMEK NEDEN
KIRMAK VE DÖKMEK İSE
GÜNE BAYRAM DEMEM BEN
BAYRAM DEMEK KARDEŞLİK,
DOSTLUK VE BİRLİK DEMEK
BAYRAM DİYORUZ AMMA
TUTUMUMUZ UYMAZ PEK
BANA GÖRE CIGOR’DAN
BİR FARKI YOK NEVRUZ’UN
O ZAMAN CIGORUMUZ
BİZİM DE BAYRAM OLSUN
