12.500 yıllık geçmişi olan dünyanın en eski yerleşim birimlerinden biri olan kadim bir şehiriz.. Bu doğru, çünkü son yıllarda yapılan kazı çalışmalarından elde edilen bilimsel veriler bizleri bu sonuca götürüyor.
Ama en az bunun kadar doğru olan bir acı gerçeğimiz var.. O da tarihi eserleri yok etme konusunda dünyanın en ileri mirasyedisi olduğumuzdur.
Dünya uygarlık tarihinde önemli birer kilometre taşı olan Anadolu ve Mezopotamya uygarlıklarının kesiştiği bir noktadayız.. Doğal olarak bu iki ve hatta İran’daki Acem uygarlıklarından tarih boyunca etkilendik.. Bunların etkisi altında, özgü mimariden gelenek ve göreneklere kadar kendimize özgü bir kültür oluşturduk.
Bu etkilenmenin ortaya çıkardığı eserler nerede? İşte bu noktada sınıfta kalıyoruz.. Her şeyden önce yeteri kadar bir araştırma yapılamadı.. Arkeolojik araştırma olarak 2000 yılından bu yana Ege Üniversitesinden sevgili Haluk Sağlamtimur’un başkanlığında ve girişimleriyle Türbe Höyük, Ormanardı Höyüğü, Çattepe Köyü Kale ve Rıhtım ile Başur Höyük kazıları yapıldı.. Bunlardan Ormanardı ve Başur Höyük kazıları tamamlanmadı.
Bunlardan Başur Höyük, il merkezine çok yakın olması ve uzun bir dönem doğu Anadolu ile Güneydoğu ve dolayısıyla Mezopotamya bölgeleri arasında yer alan çok büyük ve ticari açıdan da önemlidir.. Umarım bu höyükteki kazılara bir an önce başlanır.. Çünkü bu höyüğün çok şeyleri bünyesinde barındığı tahmin ediliyor.. Bunun en büyük işareti bu höyükte bulunan dünyanın figürlü en eski oyun taşları ile İngiltere dahil dünyanın birçok ülkesindeki bilim adamlarının dikkatini ve incelenmesi için fonlar tahsis edilen mezarlardır.
Peki bu kazılardan elde ettiğimiz ve konunun uzmanlarının da belirttiği gibi, bir değil birkaç müzeyi dolduracak kadar çok olan eserler nerede? Maalesef müzemiz olmadığı içinde onları başka illerin müzelerine kaptırdık.. Önemli bir bölümü Batman ve Hasankeyf Müzelerinin bodrumlarında gün ışığına çıkarılacakları günleri bekliyorlar.
Yakın döneme ait eserlerin durumu daha da içler acısı.. Arkeolojik eserler hiç değilse asırlar boyu toprak altında kalmış ama yakın tarihtekiler bir-bir yok edilmiş, daha doğru bir deyimle talan edilmiş.
Onları da bir başka yazımızda detaylı bir şekilde ele alırız.