23 Nisan 1923’te Meclis-i Mebusanın kuruluşunda Siirt’i temsilen 7 isim yer almıştı. Bunlar:
Halil Hulki Aydın,
Mustafa Sabri Baysan,
Kadri Oktay,
Hacı Nuri Bayam,
Salih Atalay ve
Necmettin Bilgin
Adındaki muhterem zatlardı.
Bunlardan Halil Hulki Aydın aynı zamanda Siirt’te “Müdafaa-i Hukuk Derneği”nin kurucusudur.
12 Ocak – 18 Mart 1920 tarihleri arasında görev yapan son Osmanlı Meclisinde Siirt mebusu olarak görev almışken 16 Mart 1920’de İstanbul’un İtilaf Devletleri tarafından işgal edilmesi üzerine Ankara’ya giderek Mustafa Kemal Paşa’ya katılan mebuslar arasında yer almıştır. Siirt’in münevver zümresinin Milli Mücadele’nin gerçekleşmesinde gösterdiği medeni cesaret takdire değer bir vatanseverliktir.
1.Meşrutiyet Dönemi’nden itibaren Siirt’ten de milletvekili seçilmeye başlanmış, ilk olarak Abdülrezzak Efendi; 1908 – 1912 tarihleri arasında bağımsız milletvekili olarak görev yapmıştır. Daha sonra sırasıyla; Nazım Bey (Nisan 1912–Ağustos 1912), Şeyh Nasreddin Efendi (1914–1918) tarihleri arasında Siirt’i temsil etmişlerdir.
Halil Hulki Bey; 12 Ocak 1920’de toplanan Dördüncü Dönem Osmanlı Meclis-i Mebusan’ında Siirt’i temsil etmiştir. Siirt, Milli Mücadele hizmetlerine devam ederek, Siirt Müdafaa-i Hukuk Derneği olarak önce Vahideddin’e, Sadaret’e, Hariciyye’ye, İtilaf Devletleri Müesseseleri’ne, İzmir’deki Reddi İlhak Cemiyeti’ne, Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri’ne telgraflar gönderilmiştir.
İstiklal Savaşı başlarken Mustafa Sabri Efendi’nin ŞEYHÜLİSLAM olarak Mustafa Kemal ve silah arkadaşları için (KATLEDİLMELERİ VACİPTİR) fetvasını verdiği yıllarda aydın bir müftü, bir müderris, bir kadı olarak Siirtli HALİL HULKİ, Mustafa Kemal ve silah arkadaşlarının yanında yer almış ve yer almakla kalmayarak MİLLİ MÜCADELEYE KATILMANIN, DOLAYAYISIYLA MUSTAFA KEMAL VE SİLAH ARKADAŞLARININ YANLARINDA YER ALMANIN HER MÜSLÜMAN ÜZERİNE FARZ OLDUĞU KONUSUNDA FETVALARA İMZA ATMIŞTI.
Hayatı boyunca Mustafa Kemal ATÜTÜRK’ÜN yanında duran ilke ve inkılâplarının yılmaz bir savunucusu olarak LAİKLİK LAHİKASINA İMZA ATAN HALİL HULKİ AYDIN, Kurtuluş Savaşlarının her safhasında yer almış, Siirt delegesi olarak kongrelere katılmak yanında 20 Nisan 1920 tarihinde kurulan MECLİS-İ MEBUSANDA SİİRT MEBUSU OLARAK GÖREV ALMIŞ ve vefat ettiği 1943 yılına kadar SİİRT MEBUSU olarak tam 23 yıl süreyle görev yapmıştır. Mustafa Kemal ATATÜRK’ÜN en yakınlarındaki isimlerinden biri olan ve ATATÜRK’ÜN (HOCAM) diye hitap ettiği HALİL HULKİ AYDIN, Müftülük, kadılık, müderrislik gibi makamlarda bulunan, kurtuluş savaşlarını başlatan kongrelere katılarak, Mustafa Kemal ve silah arkadaşlarının saflarında yer alan, 23 yıl kesintisiz MEBUS olarak Meclis-i Mebusanda Siirt’imizi şerefle temsil etmiştir.
Halil Hulki Aydın mebusluk görevini aralıksız olarak vefat ettiği 1943 yılına kadar devam ettirmiş, 6 dönem üst üste mebus seçilmiştir. Halil Hulki Aydın’ın 6 dönem üst üste milletvekili seçilmesi Mustafa Kemal Atatürk’ün tensibiyle olmuştur. Çünkü Halil Hulki Aydın, Mustafa Kemal ATATÜRK’ÜN en yakınlarından biriydi. Soyadı kanunu çıktığında Halil Hulki’ye (AYDIN) soyadını öneren de bizzat ATATÜRK’TÜR. Bunu nereden biliyorum derseniz, ona da açıklık getireyim. Merhume Kayınvalidem Halil Hulki Aydın’ın öz torunuydu. Çocukluk yıllarında defalarca Ankara’ya gitmiş ve Dedesinin anlattıklarına kulak misafiri olmuştu. ATÜRK’ÜN, Latife hanımla izdivacında dini akdini asıl branşı müftülük olan Dedesinin kıydığını da anlatmıştır.
Çankaya’nın bu ilk First Lady’si Latife Hanımefendinin türbanlı olduğu bütün fotoğraflarında açık bir şekilde ortadadır. Türbansız tek bir fotoğrafı yoktur.
21 Şubat 1925’te Kur’an-ı Kerim ve Hadis-i şeriflerin tefsir ve tercümelerinin yapılmasının önerildiği yasa teklifinde de Siirt Mebusu Halil Hulki Aydın’ın imzası vardır. Halil Hulki Aydın aynı zamanda İş Bankasının kurucu ortaklarından biridir.
Halil Hulki Aydın 1943 yılında Ankara’da vefat etmiş ve Cebeci Asri Mezarlığına defnedilmiştir. Allah’ın rahmeti üzerine olsun.
TAŞLAMA
BUGÜN 23 NİSAN
NEŞE VAR MI KİMSEDE
ATATÜRK İLKELERİ
KONULMUŞKEN HEDEFE
23 NİSAN ARTIK
NEŞEYLE KUTLANMIYOR
BİR MECLİS VAR MI, YOK MU
ARTIK ANLAŞILMIYOR
İLK MECLİS KEFENİNİ
BOYNUNA SARANLARDAN
MÜTEŞEKKİLDİ ŞİMDİ
MÜTEŞEKKİL KİMLERDEN
GAZİ MECLİS GİTMİŞTİR
YELLER ESER YERİNDE
BİR DOKUN, BİN AH İŞİT
YARAMIZ VAR DERİNDE
KURULMUŞTU İLK MECLİS
TAMN 105 YIL ÖNCE
BUGÜNKÜNDEN O MECLİS
BİN KAT DEMOKRAT BENCE
CUMA GÜNÜ AÇILMIŞ
İLK MECLİS-İ MEBUSAN
TEKBİRLERLE, DUAYLA
İNİP HACI BAYRAM’DAN