Nöbetçi Eczaneler
Filistin toprakları üzerinde bir İsrail Devletinin kurulmasının temeli 2 Kasım 1917 tarihli “Balfour Deklarasyonu” ile atılmıştı. O yıllarda Britanya Dışişleri Bakanı olan Arthur Balfour’un dönemin İngiliz Siyonist hareketi lideri Jacob Rothschild’a Yahudilere Filistin’de “ULUSAL EV” vaadinde bulunduğu bir niyet beyanıdır.
Balfour Deklarasyonu, İngiliz Hükümeti’nin 1917’de Birinci Dünya Savaşı sırasında yayınladığı ve Filistin’de “Yahudi halkı için ulusal bir yurt” kurulmasına desteğini duyuran bir kamu bildirisiydi; Filistin, o zamanlar küçük bir azınlık Yahudi nüfusuna sahip bir Osmanlı bölgesiydi.
Bu süreçte İngiltere, Dünya Siyonist Organizasyonu Başkanı Chaim Weizmann ve Arapları temsilen Şerif Hüseyin ailesini kendisine müttefik ilan etmişti. 11 Aralık 1917’de İngiliz General Allenby’in Kudüs’ü işgal etmesiyle Filistin’de İngiliz askeri yönetimi başlamıştır.
Balfour Deklarasyonu’nun hukuki bir bağlayıcılığı olmamakla birlikte Birinci Dünya Savaşı sırasında İngilizlerin Yahudilere Filistin’de “ULUSAL EV” vaadinde bulunduğu bilinmektedir. İngiliz Dışişleri Bakanı Arthur Balfour dönemin İngiliz Siyonist hareketi lideri Jacob Rothschild’a yazdığı bir mektupla deklarasyonu belirtmiştir. 2 Kasım 1917 tarihli Balfour Deklarasyonu içinde şu ifadeler geçer:
Arthur Balfour’un Jacob Rothschild’e yazdığı mektup
“Dışişleri Bakanlığı
2 Kasım 1917
Sayın Rothschild,
Majesteleri Hükümeti adına, Kabinenin gözden geçirip onayladığı aşağıdaki Yahudi Siyonist arzularına duyulan sempati deklarasyonunu size iletmekten büyük memnuniyet duyarım:
“Majesteleri Hükümeti, Filistin’de Yahudi halkı için bir ulusal ev kurulmasını olumlu bir şekilde gözlemlemektedir ve bu amacın gerçekleşmesini kolaylaştırmak için ellerinden gelen çabayı harcayacaktır; bununla birlikte, mevcut Yahudi olmayan toplulukların sivil ve dini haklarını veya diğer ülkelerde Yahudilere tanınan hakları ve siyasi statülerini tehlikeye atabilecek bir şey yapılmayacağı açıkça anlaşılmıştır.”
Bu deklarasyonu Siyonist Federasyon’un bilgisine getirmenizi rica ederim.
Saygılarımla,
Arthur James Balfour”
Balfour Deklarasyonu, bir hukuki metin olmaktan ziyade bir tür niyet beyanını ifade etmektedir. Deklarasyonda Yahudilere Filistin’in ‘ulusal bir ev’ yapılacağı vaat ediliyor, fakat bu ifade oldukça muğlak olduğu için doğrudan İsrail devleti kurulmasına izin verildiği anlamına gelmiyor. Deklarasyonla Yahudilerin kültürel haklarının korunacağı, ama siyasi haklarının sağlanmayacağı anlaşılıyor. Hatta o dönem Hicaz Kralı Emir Faysal ile Dünya Siyonist Örgütü lideri Chaim Weizmann arasında 1919 yılında yapılan bir antlaşma ile Araplar ile Yahudilerin Filistin üzerinde bağımsız bir Arap devletinin altında birlikte yaşamaları üzerinde anlaşıyorlar. Yahudiler ise bunu Balfour Deklarasyonu’nun Araplar tarafından onaylanması olarak değerlendiriyor. Fakat nihayetinde Siyonistler için Balfour Deklarasyonu bir İsrail devletine aracılık ediyor.
Balfour Deklarasyonu, bu dönemde imzalanan Sykes-Picot Antlaşması ve İngilizlerin Araplara bağımsız devlet vaadettiği Hüseyin-McMahon Yazışmaları ile çeliştiği için de tartışma konusu. 1922 yılında kurulan Filistin Mandası ile bölgede ne Yahudi ne de Arap devleti kurulabildi. Deklarasyon ile birlikte İngilizlerin özellikle ABD ve Rusya’daki Yahudilerin desteğini almayı amaçladığı ifade ediliyor. Deklarasyon’dan sonra Filistin’de Yahudi nüfusu artarken, İngilizlerin Hüseyin-McMahon yazışmaları ile Araplara bağımsız bir devlet sözünü tutmaması gerilimi tırmandırdı. Yine de 1948’e kadar bağımsız bir Yahudi devletinin kurulması mümkün olmadı. İsrail 1948 yılında İsrail Bağımsızlık Bildirgesi ile kuruldu.
Birleşmiş Milletler’in kütüphanesinde Balfour Deklarasyonu’nun sona erdiği tarihi belirten herhangi bir metin bulunmadığı gibi İsrail Bağımsızlık Bildirgesi’nde Balfour Deklarasyonu bir kez dile getirilse de yine de geçerlilik tarihinden bahsedilmiyor.
Sonuç olarak Balfour Deklarasyonu, Lloyd George’un başbakanlığındaki Britanyalı savaş kabinesinde dışişleri bakanı olan Arthur Balfour’un girişimiyle başlatılan ve sonuçta Filistin’de bir Yahudi devletinin -İsrail- kurulmasıyla sonuçlanan girişimdir. 1917 yılındaki bu deklarasyon, ilk Balfour Deklarasyonudur.
